Benim bir ilkokul öğretmenim vardı; adı Saadet’ti ve bir mübadil ailenin kadınıydı…
Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM)
hükümeti ile Yunanistan hükümeti arasında 30 Ocak 1923 tarihinde Lozan Barış Antlaşması’nın bir eki
olarak kabul edilen “Nüfus Mübadelesi
Sözleşmesi” imzalanıyor.
Söz konusu anlaşma gereğince Türkiye
topraklarında yaşayan Ortadoks Rumlar ile Yunanistan topraklarında
yerleşmiş Müslüman Türklerin 1 Mayıs 1923 tarihinden itibaren karşılıklı
zorunlu mübadelesi kabul ediliyor.
Mübadele
anlaşması hükümlerine göre öğretmenimin dedesi Hasan, babaannesi Hazbiye,
babası Ömer, babasının kardeşleri;
Cevdet, Ali Osman, Bekir, Rayhan, Zeynep, Cemile ve Mazlume uzun yıllar yaşadıkları Manastır
vilayeti Kozana livası (sancağı), Grebene kazası, Krifç köyünden ayrılmak zorunda kalıyorlar.
Krifç'li Hasan ve ailesi
25 Mart 1924 tarihinde Yunanistan’ın
Grebene şehri Krifç köyünde
imzalanan Nüfus Mübadelesi Sözleşmesi’nin yedinci maddesinin “Mal Tasfiyesi Bildirgesi”ne göre
göçmenler, bırakıp gidecekleri ülkenin uyrukluğunu yitiriyor ve varış ülkesinin
topraklarına ayak bastıkları andan itibaren bu ülkenin uyrukluğunu edinmiş
sayılıyorlar.
Yine göçmenlerin her çeşit taşınır
mallarını yanlarında götürmekte ya da bunları taşıttırmakta serbest oldukları
ve bunun için giriş ya da çıkış vergisi alınmayacağı belirtiliyor. Göçmenlerin
bulundukları ülkedeki taşınmaz mallarının (bağ, bahçe, ev) değerlemesini ve
tasfiyesini yapmak ve tasfiye edilecek mallara, haklara ve çıkarlara ilişkin
bütün itirazları kesin karara bağlamak üzere “Karma Komisyon” ve bu komisyona
bağlı olarak çalışacak alt komisyonların kurulacağı vurgulanıyor.
Saadet öğretmen ile anne babası
Krifç’li
Bayram oğlu Hasan’a verilen tasfiye belgesinde; kaç kişiden oluşan bir aile
olduğu, bunlardan kaçının erkek, kaçının kadın ve çocuk olduğu yer alıyor.
Ailenin nüfus bilgileri ile sahip olduğu malları bırakmaya muvafakat ettiğine
dair beyanı bulunuyor.
Ayrıca ailenin sahip olduğu malların
değerini gösteren liste, ailenin sahip olduğu ev, ahırların kaç kat ve kaç
odadan ibaret olduğu, müsadere edilen emvalden 1909 ile 1914 yılları arasında
elde edilen gelirin dökümü, müsadere edilen emlakın ailenin kendisi tarafından
takdir edilip beyan edilen değerini gösteren dökümü, ailenin beyan edip
tasfiyesini istediği mallarının işlemleri için komisyonlar nezdinde kendisini
temsil etmek üzere verdiği vekâletnâme ile ailenin sahip olduğu ev, ahır,
samanlık, arsa, tarla, bağ, bahçe gibi gayrı menkullerin cinsini, bağ, bahçe ve
tarlada ne gibi ürünlerin yetiştirildiği, bu gayrı menkullerin Krifç köyünün
hangi mevki ve mıntıkasında yer aldığını gösterir bir cetvel yer alıyor..
Mal Tasfiye Bildirgesi’ni alan Hasan ve ailesi, yani “Krifç göçmenleri” Türkiye’nin yolunu tutuyor.
Türkiye’ye göç eden sadece Hasan ve ailesi değil, Krifç’li 71 aile de T.C. Dahiliye Vekaleti’nin (İçişleri Bakanlığı) 10 Ocak 1926 tarihli kararı ile Niğde’nin eski adı Teney, yeni adı Yeşilburç köyüne iskan ediliyorlar. Mübadiller ellerindeki “Mal Tasfiye Bildirgeleri”ni Türk hükümeti yetkililerine ibraz ederek, bu bildirgelerin üzerinde yazılı değer kadar bağ, bahçe ve ev alıyorlar…
Krifç’li Hasan ve çocukları, Türkiye’ye göç edişlerinden sekiz yıl sonra
1934 yılında çıkarılan soyadı kanunu ile “Berköz”
soyadını alıyorlar.
Sonra ne mi oluyor? Hasan’ın torunu Ömer’in kızı Saadet, Niğde Öğretmen Okulu’nda okuyor, öğretmen oluyor ve 1965-66 eğitim öğretim yılında İstanbul’a tayin ediliyor. Bu güzel ve genç kadın, Esenler-Ayvalıdere İlkokulu dördüncü sınıfa geçtiğim yıl benim öğretmenim oluyor…
(Yazı: Süleyman Boyoğlu-Fotoğraflar: Saadet Berköz arşivinden)
Yüzlerce çocuğun hayatına harika dokunuşlar yapmış olan Saadet annem (kayınvalidem) başta torunlarına olmak üzere hepimize, çevresindeki herkese tüm kalbiyle dokunmaya devam ediyor.
YanıtlaSilSevgili kızım Özlem ve oğlum Süleyman
YanıtlaSilYavrularım beni çok mutlu ettiniz onurlandırdınız , kaleminize sağlık.
Sizleri çok ama çok seviyorum iyiki hayatımdasınız. Sağ olun var olun.
Görüşmek kavuşmak dileği ile hasretle öpüyorum sevgiler,
Saadet Canoğlu
Sayın Süleyman Boyoğlu,
YanıtlaSilÖncelikle böyle bir yazıyı kaleme aldığınız için size çok teşekkür ediyorum...
Bizi çok iyi bir ortamda büyüten en zor şartlar altında okutan saygı değer büyüklerime çok teşekkür ediyorum. Onlarla gurur duyuyorum...
Allah rahmet eylesin, mekanları cennet olsun...
Bu belgeleri bize ulaştıran Aycan Yılmaz'a çok teşekkür ediyor başarılarının devamını diliyorum..
Ve sevgili kuzenim Saadet Berköz Canoğlu bu belgeleri değerlendirdiğin için sana da çok teşekkür ediyorum...
Sevgiyle kalın selamlar... Sevda Berköz Tanrıkulu ve Ayşe Berköz
Ben Saadet Berköz Canoğlu'nun kuzeniyim. Babalarımızın mübadelesi ile ilgili bizi detaylı bir şekilde bilgilendirdiğiniz için size öncelikle teşekkür ederim.
YanıtlaSilOnların büyük zorluklarla mücadele ederek ayakta kalabilmelerini gönülden takdir ediyorum. Bu ailenin bir ferdi olmaktan her zaman gurur duyuyorum.
Saygılar
Ayfer Berköz Gül
Ömer Berköz amca komşumuzdu çok değerli ve saygıdeğer bir insandı. Rumlardan kalan konağını o kadar iyi korumuş güzelleştirmişti ki bugün bile orjinalliğinden hiç bir şey kaybetmemiş dimdik ayakta. Evin bahçesi, her türlü meyve ve asmaları çok güzeldi. Güllerin kokusu bütün mahalleyi sarardı. Ömer amca çok çalışkan ve marifetli bir insandı. Bahçesine ve evine çok önem verirdi. Ruhu şad yurdu cennet olsun. Saygı ile anıyorum. Saadet ablaya da sağlık mutluluk diliyorum. Nermin Özcan
YanıtlaSilBu detaylı bilgileri ancak başarılı bir gazeteci açığa çıkarabilir. Sizi candan kutluyorum. Bunu aile ile paylaşan amca kızı Saadetciğime çok çok teşekkür ediyorum. Tüm Berköz ailesi göçmen olarak iyi işler yapmış olduğumuz için de gururluyuz. Vatanımıza çok şey borçluyuz. Herkese selamlar... Barış Arıburnu.
YanıtlaSilDeğerli arkadaşım Süleyman
YanıtlaSilBizlerle zaten çok mutlu olan öğretmenimiz Saadet Canoğlu nun
gerçek hikayesini kaleme alarak ölümsüzleştirdin öğretmenimize onurlarının en büyüğünü yaşattın sizin gibi bir öğrencisi olduğu için her zaman gururluydu
O güzel yüreğine kalemine sağlık arkadaşım herşey gönlüne göre olsun sağlıkla huzurla kal
Seĺâmlar sevgiler